समकालीन पुँजीवादी समाजमा अपराध

१.आम रुपमा आज भोली समाजमा निम्न सामाजिक समस्याहरु माथि सबैभन्दा बढि चर्चा हुने गर्दछ, भ्रष्टाचार र अपराध, आमरुपमा बढ्दै गएको महिला विरोधी बर्बर अपराध । कुनैपनि सामाजिक ढाँचामा आएको विचलनशील व्यवहार । यी सबै समाज वा शासनमा देखिएको सामाजिक अपराधहरु हुन् । २. विचलनशील व्यवहार, कुनै सामाजिक ढाँचामा राजनीतिक सत्ता र सत्ताधारी वर्गले तय गर्ने गर्दछ र उसको परिभाषामा दण्डात्मक व्यवस्था विधि व्यवस्थाको रुपमा संहिताबद्ध हुने गर्छ । किनकी हरेक सामाजिक ढाँचा सत्ताधारी वर्गको विचारद्धारा निर्देशित हुने गर्दछ । त्यसकारण आम नागरिकले दर्दनाक जीवनका बाबजुत अपराधको आलोचना पनि प्रायः त्यही उपकरणहरुद्धारा गर्ने गर्छ जो सत्ताधारी वर्गको वैचारिक/सांस्कृतिक वर्चस्वले उपलब्ध गराउँछ । मार्क्सवादी विज्ञानले सर्वहारा वर्गको यी सबै अवस्थितिबाट उन्मुक्तिका लागि समस्त शोषित÷उत्पीडितहरुको पक्षमा अपराधिक परिघटनाको विश्लेषण र आलोचना गर्ने गर्दछ । ३. पहिला व्यापक सामाजिक÷आर्थिक परिप्रेक्ष्यको चर्चा गर्नु आवश्यक हुन्छ । पुँजीको निर्माण मजदुरको अतिरिक्त श्रम शक्तिलाई हडपेपछि मात्र हुने गर्छ तर यो अपराध होइन विधिसम्मत बनाइन्छ । माल उत्पादनको यो अन्तनिहित रहस्यलाई मजदुरहरुले बुझ्दैनन् । यसलाई मजदुरहरु स्वाभाविक मान्छन् र आफ्नो दुरावस्थाको जड कारण परिधिगत कारणहरुमा खोज्न थाल्दछ । जब उसको जिन्दगी बेहाल बेहाल हुन्छ तब मुनाफा निचोरेर ठूलो भएको पुँजीपति वर्गले श्रम कानुनको प्राप्त अधिकार अपहरण गर्न थाल्दछ । त्यसपछि मजदुर संगठित भएर त्यसका बारेमा विमर्श र बुर्जुआ जनवादी अधिकारका लागि लड्न थाल्दछ । यही लडाइँको लामो प्रक्रियामा मजदुरहरु वैज्ञानिक विचारद्धारा लैस हुनेछन् र बुर्जुआ वैधानिक विभ्रमबाट मुक्त भई पँुजीवादी शोषणका सम्पूर्ण प्रणालीलाई विधिसम्मत बनाउने र त्यसको हिफाजत गर्ने व्यवस्थालाई अपराधीको कटघरामा उभ्याउने छन् । ४. पुँजीवादी उत्पादन र विनिमयको यो प्रणाली र सामाजिक, राजनीतिक अधिरचनामा पुँजीपति वर्गको इच्छाबाट स्वतन्त्र हुन लगातार यस्तै विरोधी गतिविधिहरु पैदा भइरहने गर्दछ । कात्यायनी भारतका प्रगतिशिल कवि एवम् चिन्तक हुन् । पत्रकारिता पेशामा समेत सम्लग्न उनले राजनीतिक, सांस्कृतिक र सामाजिक विषयहरुमा निरन्तर कलम चलाउँदै आइरहेकी छिन् । हिन्दी भाषा सहित उनका कविताहरु अंग्रेजी, पंजाबी, मराठी र गुजराती भाषामामा अनुवाद भई प्रकाशित भएका छन् । राजनीति र सामाजिक विषयमा गम्भीर विमर्श गर्न रुचाउने कात्यायनीका केही फुटकर नोटहरु हिन्दी पत्रिका ‘नान्दीपाठ’ले प्रकाशित गरेको छ । हामीले उपयोगी सामग्री ठानेर अनुवाद गरि प्रकाशित गरेका छौं ।