प्रक्रिया कि सहमति, कांग्रेसको अस्पष्टता अहिलेको समस्या

हामी संविधान निर्माणको सुनिश्चिताको लागि दोस्रो ठूलो दल भएर पनि सरकारमा गएका हौं । हामीले प्रष्ट भनेका छौं यो मिसन सरकार हो । संविधान बनाउन केन्द्रित हुनुपर्छ । सरकारको सफलता/अफलता संविधानसँग जोडिन्छ । त्यसैले, हामीले कांग्रेसलाई भनेका हौं सरकार मात्र विस्तारै चलाउँदै जाने होइन अब ढिलाई नगरी अघि बढ्नुपर्छ ।

संविधान नबन्ने र सरकार चलिरहनाले एमालेसामू नैतिक प्रश्न

तर, कांग्रेस महाविधेशन नजिकिंदै गर्दा संविधान निर्माण त्यतिबेलासम्म धकेलिने चर्चा पनि उत्तिकै छ । पार्टी संगठनका हिसाबले उसका लागि यो महत्वपूर्ण पनि होला तर, कांग्रेसको आन्तरिक एजेण्डाले राष्ट्रिय अभियान कमजोर बनाइन पाइदैन । यसले संविधान निर्माणमा ढिलाई गर्छ । त्यसैले संविधान निर्माण सुनिश्चिता हुनुपर्छ । झण्डा हल्लाएर गाडी चढ्न सरकारमा गएका होइनौं ।  हामी सरकार परिवर्तन गर्नुपर्छ नेतृत्व फेर्नुपर्छ भन्नेमा रुची पनि राख्दैनौं । त्यसैले हाम्रो चिन्ता संविधान निर्माण सुनश्चिताको हो  । सरकारले सहजीकरण गरोस् भन्ने हो । तर, पछिल्लोपटक सहमतिबाट संविधान बनाउने कांग्रेसको केन्द्रीय समितिको निर्णय आयो । यसले कांग्रेस सहमति की प्रक्रिया के मा हो भन्ने प्रष्ट भएन । प्रक्रिया चल्दै गर्दा सहमतिका आधारमा संविधान बनाउने निर्णय आयो । सहमतिबाटै गर्ने भए यसका आधारहरु के–के हुन् ? प्रक्रिया भए कहिलेदेखि हुने भन्नेमा हामी स्पष्ट हुन चाहन्छौं । तर, सहमति पनि नहुने प्रक्रियाबाट संविधानसभा पनि नबन्ने र सरकार पनि चलिरहने कुराले एमालेलाई नैतिक रुपमा अप्ठ्यारो पारेको छ । एमाओवादी अध्यक्ष प्रचण्डसँगको भेटमा प्रधानमन्त्रीले ‘एमालेले सहमति गर्न मानेन’ भन्नुभयो भन्ने बाहिर आयो । यो माओवादीको प्रचारबाजी हो की के हो बुझ्न सकेका छैनौं । यस्ता विषय प्रधानमन्त्रीले प्रष्ट पार्दिनुपर्छ । हामीले सहमति गर्दैनौं भनेका छैनौं । सहमतिको नाममा अनन्तकालसम्मको रटान र कुराईले दोस्रो संविधानसभा पनि असफल हुनुहुँदैन । त्ससैले छिटोभन्दा छिटो संविधान बनाउनुको विकल्प छैन । प्रक्रिया प्रारम्भ भएपनि संविधान निर्माणका लागि हामीसँग अझै ९ ‘स्टेप’ बाँकी छ । यो प्रक्रियामा एमाओवादी र मधेसी मोर्चासँग सहमतिको प्रयास गर्ने विभिन्न ठाउँ छन् । प्रश्नमा मतदान हुने, मस्यौदा बन्ने, संविभासमा आउँने, मस्यौदालाई अन्तिम रुप दिने, जनतामा जाने, राय सुझावपछि फेरी परिवर्तन गर्ने, विधयेक बनाउने, फेरी संविधानसभामा प्रवेश गराउन सकिने यी विभिन्न चरणमा सहमति गर्न सकिने प्रशस्त ठाउँ छन् । यी चरणमा एमाओवदी, मधेस केन्द्रित दलका भावनालाई समेट्न सकिन्छ । (ज्ञवाली नेकपा एमालेका सचिव हुन् । खबरडबलीले उनीसँग गरेको कुराकानीमा आधारित)