दिदीले भाइलाई उनेको माला दिदीकै शवमा चढाउनुको परेको त्यो भाइटिका

नाकाबन्दी अभाव र पीडाका बाबजुत काठमाण्डु धपक्क बलेको देख्छु । म भने यो घरबेटीको छतमा कापी कमल बोकी झिलिमिली काठमाण्डु हेरिरहेछु । जब जब रेडियो टेलिभिजनहरुमा तिहार सम्बन्धी गीतहरु बज्न थाल्छ; जनयुद्धको एउटा अविस्मरणिय घटना तर्फ अनायासै मोडिन पुग्छु । मुटु चस्स चस्स विझाउन सुरु गर्छ । मनको चङ्गा अनायासै भिडबाट उडेर परपर पुग्छ ।   म त्योे क्षण चाहेर पनि भुल्न सक्दिन । साँच्चै अदित्तिय वर्गियमायाको पलहरु थियो त्यो । जहाँ रगतको साईनो भन्दा वर्गिय साईनोले हामी बाँधिएका थियौं । एउटालाई बिझ्दा अर्कोलाई दुख्थ्यो । आँशुहरु बरावरी बाँडिन्थे । खुशीहरु सरावरी बाँडिन्थे । न कुनै स्वार्थ न कुनै मोह । सवैको एउटै लक्ष्य ।   वि.सं. २०५९ सालको तिहार कुरा हो यो । त्यतिवेला म सर्लाही र महोत्तरीको चुरे क्षेत्रमा कार्यरत थिएँ । तिहारको रौनकले वातावरण घमाइलो थियो ।  हाम्रो भने अर्कै सुर । के दशैं, के तिहार, युद्धको वेगले सबै बिर्सिसकेका थियौं । एक डेढ महिना अघि मात्र सिन्धुलीको भिमान चौकी आक्रमणको घाउ ओभाई सकेको थिएन । गन्भिर घाईते साथीहरु सिमा पारी गईसकेका थिए । केही सामान्य घाईते साथीहरु चुरेमा हामीसगै थियौं ।   मेरी दिदी प्रतिक्षा स्याङतान (काकाको छोरी) ले आज गोरु तिहार भोली भाई टिका भन्ने कुरा मलाई सेन्ट्री बदल्ने बेलामा खुसुक्क भन्नु भयो । मैले खासै मतलब गरिन । डिउटी अवधी नसकिदै कार्यालयबाट मलाई बोलाईयो । बिरामीको सुरक्षाको लागी यता आएका जनमुक्ति सेनाका साथीहरुलाई लडाईकोलागि पुर्व जानु पर्ने भएछ । सुरक्षित बाटो हुँदै साथीहरुलाई सिन्धुलीको सिरुडाँडा पु¥याउनु पर्ने जिम्मा साथी प्रकाश र मेरो आयो । हामी तयारी भयौं । दिदीले मलाई दालमोट र चिउरा पोको पारेर दिनु भयो । हामी हिँड्दा घाम रातो भएर चुरेको कापमा लुक्न खोज्दै थियो ।   सर्लाहीको कालिन्जोर खोलाको शिरबाट सुर भएको यात्रा फुल्जोर खोला शिर, बाँके खोलाको पिपल दमार, लामीदमार हुँदै सिन्धुलीको पाथीपरान टेक्दै राती ११ बजे महोत्तरीको रातु खोलाको एउटा सानो गाँउमा पुगेर रोकियो । स्थानिय पार्टीका साथीहरुले खाना बनाउनु भएछ । प्रकाशले हँसाउनु भयो । “ राजु मैले तिन पटक भात थपेको बल्ल २ टुक्रा गुन्द्रुक भेटियो यार, अरु त नुन र पानी मात्रै” । सुन्ने साथीहरु हाँसे ।   टिम कमाण्डर बिकल्पले हिँड्ने आदेश गर्दा रातीको १२ बजेको थियो । सबै भन्दा मुख्य गांैडा कट्नु थियो । पुर्व र पश्चिमको पार्टी जोड्ने एउटै मात्र चोर बाटो । जहाँ भर्खरै जनमुक्ति सेनाले सानदार बिजय प्राप्त गरेको थियो । आक्रमणको टाटाहरु सुमसुम्याउदै बैरीहरु ठुलै तामझामका साथ करिब दुई किलोमीटर तर तैनाथ थिए । कयौं साथीहरु त्यहाँ हताहत भएका थिए । बाटो कट्ने हामीसँग अरु विकल्प थिएन । एउटा बिकल्प ईन्डियाको भुगोल प्रयोग गर्नु पर्ने थियो  ।   महिनौ लाग्ने जुन तत्काल सम्भव थिएन । डाँडा काटेर ५० मिटर नजिक पुग्यौं ।  म र प्रकाश तल रिकी गर्न गयौं । एक, एक घण्टाको दुरीमा सेनाको गाडी ओहोर दोहोर हुन्छ भन्ने गाँउमै थाहा पाएका थियौं । करिब २० मिनेट पछि सेनाको गाडी माईथानबाट भिमान तिर गयो । हामीले मौका छोप्यौं । सेनाका साथीसहित हामी एकै झोंकमा खुरुरु कुदेर रोड पार गरी कमला नदीको बगरमा पुग्यौं ।   पारी गाँउमा देउसी खेलेको सुनियो । औंशीको रात, डाँडाकाँडा र बगरको हिंडाई, मेरो गोलस्टार जुत्ता फाटेर खुट्टा बाहिर पानी र बालुवाहरु भित्र भयो । कमलाको बगरमा हिड्न सारै गा¥यो भयो । उकालो चढ्यौं । साथीहरु जहाँ बस्यो त्यहि निदाउने भइसकेका थिए । बिहानको करिब ४ बजे हामी सम्पर्क स्थल पुग्यौं ।   बिदाईको साथ मिलाएर फर्किहाल्यौं । एकछिनपनि थकाई मार्ने हामीसँग फुर्सद थिएन । अध्यारो मै अघिको जङ्घार तर्नु थियो । ओरालो झर्दा झदै घाम उदाउन सुरु गरि हाल्यो । कमला नदी किनारको गाउँमा पुग्दा त घाम छिप्पि सकेको थियो ।   कम्बरको ग्रिनेट र पेस्तोल झोलामा हाल्यौं । जब गाँउमा निस्क्यौं । मान्छेहरु परपर भाग्न थाले । अनिदो आँखा, भोको पेट, मैलो लुगा, फाटेको गोल्डस्टार जुत्ता, हाम्रो स्वरुप देखेर माओवादी कता भिडन्तबाट उम्केर आएछ भन्ठाँने क्यार । गाउँलेहरु परपर तर्किन पो थाल्यो । गाउँमा भाईटिकाको दिन कुनै अप्रिय घटना आँखा सामुन्ने देख्न नपरोस् भन्ने भाव बुझिन्थ्यो । खोला पारी शाहीसेनाको क्याम्प । कसैले सुँईको दियो भने आधा घन्टा मै आईपुग्न सक्छ । घर–घरमा भाईटिकाको तयारी थियो । सयपत्री फूलले सजिसजाउ वातावरण । दिदीबहिनीहरुमा खुशियाली उमंग । दाजुभाई टिका थाप्न आतुर थिए । हामीलाई देखेपछि गाउँमा एक प्रकारको सन्नाटा छायो ।   अव अर्को आपत आईलाग्यो । अघि रातीको नाका कट्ने बेला सबैको निधार र गला चम्किएको हुनेछ । हामी टिका थाप्न जाँदैछौं जस्तो पनि देखिदैनौं । यस्तो हातलमा भेट्यो भने सिदै गोली ठोक्छ । प्रकाशले भन्नु भयो“ राजु जाँउ, एउटा दिदीलाई टिका लगाईदेउ भनौं” । तिन चार ओटा घरमा अनुनय गरौं । कसैले पनि टिका लगाईदिएनन् । डराएर लुक्न थाले मानिसहरु । उनीहरुको मुहारमा केही महिना अघिको भिमान आक्रमणको गोलाबारीको क्रास झल्किन्थ्यो । पार्टीका साथीहरु पनि क्याम्प नजिक भएको कारण कोही पनि नआउने रहेछ ।   एउटा जुक्ति आयो । मैले प्रकाशलाई टिका र माला लगाई दिएँ । प्रकाशले मलाई । पाईन्टको चोर जोगीबाट २० रुपैंया निकालेर थालमा छोडी दियौं । अनि बाटो लाग्यौ त्यहाँबाट ।   कमला नदीको बगरमा पुग्यौं । त्यो दिनको हिंडाई फरक थियो । आँखा अगाडी बितेका भाईटिकाहरु झलझली आउन थाले । दिदीले तेल लगाई दिएर काँईयोले जुल्फी कोरी दिएको सम्झें । मादल बजाउँदै साथीहरुसँग देउसी खेलेको सम्झें । भोक असाध्यै लागेको थियो । कमलाको चियो पानी पियौं । सम्झें, यसपालीको भाईटिका यस्तै भयो । क्रान्तिको बिजय पछि नै मनाउँला भाई टिका । मनमा बिजय पछिका सपनाहरु सजाउदै कमलाको बगरै बगर हिंडीरह्यौं ।   मुख्य गौडा पार भयो । संयोगले बाटो सुनसान थियो । सबै खानपिनमा ब्यस्त थिए होला सायद । चुरेको जंगल नै जंगल दिदी अनि आमा बुवा साथीसंगी धेरै पटक सम्झें । दिनको २ बजे तिर महोत्तरीको चुरेमा पुग्यौं । जहाँ हामी डोकोमा राखेको किनारा पसल थियो । सबै सकिएछ सामान । खान मिल्ने २ वटा टेस्टी बिस्कुट मात्रै बाँकी रहेछ । पानीमा चोपेर खायौं । त्यसपछि हिड्यौं फेरी । रातको ८ बजे जहाँबाट यात्रा सुर गरेका थियौें त्यहीँ आई पुग्यौं ।   जब बसेको घरमा पाईला टेकेँ, त्यहाँ अनौठो भावहरु देखें । सबै जना मेरो अनुहार हेरि रहेका थिए । मैले ठम्याउन सकिन । कोही सुकसुकाउँदै थिए । मेरो मनमा चिसो बतासले मुटु छोएर गए जस्तो लाग्यो । मन सिरिड्ड भयो । मलाई हेडक्वाटरमा बोलाईयो । जिल्ला ईन्चार्ज लोचनबाट जब सुने वास्तविकता धर्ति भाँसिएर पुरिएको महसुस गरेँ ।   भाइटिकाको दिन करेसामा फुलेको सयपत्री र मखमली फूल टिपेर दलानमा राख्नु भयो रे । त्यसपछि कुचो लगाउँन थाल्नु भएछ । कुचो लगाउन निउरिदा दिदीले बोक्नु भएको ग्रिनेट भुईमा खसेछ ।   एक्कासी ग्रिनेट पड्क्यो । थाहा भएन मेरी दिदीले पानी भन्न पाउनु भयो कि भएन । घटना सुनिसकेपछि चिच्याएछु, कराएछु । “तपाईहरुको लापरवाहीले मेरो दिदीको ज्यान गयो” । जिल्ला ईन्चार्जसँग मुखमुखै लागेछु । सान्त्वना फिका फिका लागीरहेको थियो । आकाशको एक फक्लेटा खसेर म पुरिएँ जस्तो भइरहेको थिएँ ।   भाईटिकाको दिन मेरी दिदीले अव कहिले पनि मलाई काँईयोले कपाल कोरि दिनु हुन्न । विदामा घरजाँदा अव दिदीले कहिल्यै राजारानी बनको तेर्सो बाटैबाटो सुरिलो स्वरमा तामाङ गीत गाउँनु हुनेछैन । साझँपख आगनमा टुकीबालेर आमा दिदीबहिनीहरुलाई महिलामुक्तिको कुरा अव कहिल्यै सिकाउनु हुन्न ।   दिदीलाई पुरेको ठाँउमा गएँ । आँखाबाट आँशुको धारा एकोहोरो बगिरहेको थियो । धर्ति अध्यारो बनाई घाम डुब्यो । भोली त फेरी उदाउँछ । गाँउघर अध्यारो बनाई दिदी सधैंको लागी अस्ताउनु भयो । अब कहिलै आउनुहुन्न ।   दिदीको चिहान छेउमा टुक्रुक्क बसेर धेरै बेर एक्लै रोईरहेँ....। बिस्तारै मेरो कुममा कसैको स्पर्श महसुस गरेँ । हेरेँ, मेरो साथी प्रकाश हातमा फूल बोकेर आएको रहेछ । उसले आँशु झार्दै मलाई फूल दियो । मैले फूल दिदीको चिहानमाथी चढाएँ; जुन फूल मेरो लागि दिदीले दिउँदो टिप्नु भएको थियो ।   आज पनि प्रत्येक वर्ष आउने रमाईलो तिहारले दिदीको सम्झना बोकेर आउँछ । जव जव तिहार नजिकिदै आउँछ, काठमाण्डुको भिडबाट भागेर कतै टाढा जान मन लाग्छ । आज म यो छतमा बसेर लेखिरहेकोछु संस्मरण । काठमाण्डु झन झन उन्मत्त हुँदैछ । पर धमिलो देखिने चन्द्रागिरि पहाड तिर हेर्छु । मेरी दिदी त्यही पहाडको काखमा, सपनाको अपुरो ईन्द्रणी बनेर मलाई सोध्नु भए झैं लाग्छ “मेरो भाई, पुरा भयो मेरो सपना ?