अमेरिका छिर्न खोज्ने हजारौंको ज्यान गईसक्यो, अति जोखिम मोल्नुपर्छ सिमासम्म पुग्न

काठमाडौं । सुखी जिन्दगीको खोजीमा मैक्सिको हुँदै अमेरिका गएका ओस्कर अलबर्टो आफ्नी छोरी वालेरियाका साथ रियो ग्रान्ड नदी पार गर्दा नदीमा डुबे । अलबर्टो २३ महिनाकी आफ्नी छोरीलाई आफ्नो टी–शर्टमा राखेर नदी पार गरिरहेका थिए ।

अलबर्टो र उनी छोरीको नदी किनारमा डुबेको तस्बीर देखेर पुरै दुनिया भावूक भएको छ । अलबर्टो र उनकी छोरी मात्रै नभई यस वर्ष १ हजार २२४ शरणार्थीको मृत्यु भएको छ । जसमा १४% अर्थात् १७० जना अमेरिका–मैक्सिको सीमा पार गर्दा मरेका छन् ।

इन्टरनेशनल अर्गनाइजेशन अफ माइग्रेशनले दिएको जानकारीअनुसार जनवरी २०१४ देखि २७ जुन २०१९ सम्म मात्रै ३२ हजार १८२ शरणार्थीको मृत्यु भएको छ । जबकी , यस दौरान अमेरिका–मैक्सिको सीमामा मात्रै २ हजार ७५ जना मानिसको मृत्यु भएको छ ।

अमेरिकी कानून कडा हुँदा दोस्रो विकल्पको प्रयोग
विशेषत मध्य अमेरिकी देशका मानिसहरु अमेरिकामा शरण माग्न जान्छन् । यस्तो हुनुको पछाडि ति देशहरुमा भएको राजनीतिक र आर्थिक अस्थिरताको कारण पैदा भएको बेरोजगारी र गरीबी जस्तो समस्या हो । तर अमेरिकाको पछिल्लो कानून ती शरणार्थीको लागि मुख्य चुनौति बन्न गएको छ । अमेरिकाले त्यस्ता शरणार्थी विरुद्ध कडाई गरेको छ । डोनाल्ड ट्रम्प अमेरिकी राष्ट्रपति भएसँगै शरणार्थी कानूनलाई कडाई गरिएको छ ।

अमेरिकाको शरणार्थी कानून (असाइलम सिस्टम)मा कुनै देशमा रहनै नसक्ने भएमा मात्रै अमेरिकामा शरणार्थी निवेदन दिन सकिने उल्लेख छ । यदि व्यक्तिलाई ज्यानको नै जोखिम छ भने मात्रै शरणार्थीको रुपमा स्वीकार गरिने व्यवस्था छ ।

तर शरणार्थीहरुलाई असाइलम प्रक्रिया पुरा गर्न महिनौं लाग्छ जसको कारण उनिहरु अर्को माध्यम अपनाउँछन् । उनिहरु दोस्रो तरिकाबाट अमेरिका छिर्छन् । अमेरिकाको सरकारी तथ्यांकअनुसार सन् २०१८ मा ९२ हजार ९५९ जनाले असाइलम सिस्टम अनुसार निवेदन दिएका थिए । यो संख्या ०१७ कोभन्दा बढि हो । सन् २०१७ मा ५५ हजार ५८४ जनाले निवेदन दिएका थिए । यस वर्षको सुरुवाती ४ महिनामा मात्रै १८ हजार मानिसले आवेदन दिएका थिए ।

गरीबी, हिंसा र बेरोजगारी मुख्य कारण
मध्यअमेरिकी देशबाट अमेरिका जानुको कारण गरिबी, हिंसा र बेरोजगारी हुन् । होंडुरास, ग्वाटेमाला र अल सल्वाडोरमा गरीबी, हिंसा र बेरोजगारीको अवस्था चरम छ । मैक्सिकोमा पनि यस्तै अवस्था छ । यसकारण राम्रो जिन्दगीको खोजी गर्दै मानिसहरु अमेरिका छिर्ने प्रयासमा हुन्छन् । एउटा अनुमानअनुसार एक वर्षमा मात्रै करिब ५ लाख मानिसहरु मैक्सिकोबाट अमेरिका जाने कोसिस गर्छन् । यस वर्षको सुरुवातीको ३ महिनामा मात्रै ३ लाख मानिसले अमेरिका छिर्ने कोशिस गरेका थिए ।

पछिल्लो ५ महिनामा मात्रै सिमा पार गर्न खोज्ने ६ लाख पक्राउ
अमेरिकाको कस्टम एण्ड बोर्डर प्रोटेक्शनको आँकडाअनुसार सन् २००० देखि अमेरिकाको सीमामा आउने शरणार्थीको संख्यामा कमी आएको छ । आँकडाअनुसार सन् २००० मा १६ लाखभन्दा बढि मानिस सिमा पार गर्दै गर्दा पक्राउ परेका थिए भने २०१८मा ४ लाख पक्राउ परेका थिए । तर, यस वर्षको मेसम्म मात्रै अमेरिका–मेक्सिको सीमा पार गर्दै गर्दा ६ लाख मानिस पक्राउ परेका छन् ।

ट्रम्पको धम्कीको कारण मेक्सिद्धारा आप्रवासिमा कडाई
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले मेक्सिकोद्धारा आप्रवासीलाई नियन्त्रण नगरे अमेरिकादेखि मेक्सिको जाने सबै सामानमा कर बढाउने चेतावनी दिएका थिए । साथै ट्रम्पले मेक्सिकोबाट आउने सामानमा पनि जुनदेखि ५ प्रतिशत कर बढाउने चेतावनी दिएका थिए । ट्रम्पले मेक्सिको यति गर्दा पनि जिम्मेवार नभए प्रत्येक महिला ५/५ प्रतिशतको दरले कर बढाउने चेतावनी दिएका थिए । तरपनि पछिल्लो समय मेक्सिकोसँग भएको सम्झौतासँगै यो घोषणा रोकिएको छ ।

यस सम्झौतामा आप्रवासी रोक्ने र ड्रग्स तस्करी रोक्ने कुरा पनि छ । साथै मैक्सिकोले बेलिज र ग्वाटेमालाको सिमामा पनि ६ हजार राष्ट्रिय गार्ड राखेर शरणार्थीलाई रोक्ने सम्झौता गरेका छ । यसको साथसाथै असाइलम कानूनलाई स्वीकार गर्दै मेक्सिको आउने शरणार्थीलाई मेक्सिकोमा नै शरण दिने भन्ने पनि उल्लेख छ ।

सबैभन्दा बढिको मृत्यु भूमध्य सागरमा
माइग्रेशनको तथ्यांक विश्लेषण गर्ने आईओएमको अनुसार सन् २०१४ मा मात्रै ३२ हजार १८२ शरणार्थीको मृत्यु भएको थियो । आफ्नो देशबाट दोस्रो देश जाँदै गर्दा ति प्रवाशीहरुको मृत्यु भएको थियो । तथ्यांकअनुसार सबैभन्दा बढि मृत्यु भूमध्य सागरमा भएको छ । यहाँ १८ हजार ५१५ शरणार्थीको यात्राको क्रममा मृत्यु भएको छ । यो कुल मृत्युको ५७.५ प्रतिशत हो ।

पछिल्लो ६ वर्षमा सबैभन्दा बढिको मृत्यु सन् २०१६ मा भएको छ । सन् २०१६ मा मात्रै ७ हजार २४१ आप्रवासीको मृत्यु भएको छ । जसमध्ये भूमध्य मात्रै ५ हजार १४३ जनाको मृत्यु भएको छ । एजेन्सीको सहयोगमा