मातृसत्ता समाज विकासको त्यो चरण थियो, जुन चरणमा आमाहरुको हैकम हुन्थ्यो । बुवाहरु को हो चिनिदैन थिए । मानिसहरु घुमन्ते जीवनमै रहेका कारण आमाहरु बच्चा हुर्काएर बस्थे भने बाबुहरु सिकार खेल्न टाढा टाढा जान्थे ।त्यस्तै अद्भूत रामायणमा सीताको जन्मको रहस्यबारे यसरी ब्यक्त गरेको छ – रावणको अत्याचार ज्यादै बढेको ऋषि तपस्वीहरुलाई उसले निकै कष्ट दिन्थ्यो । तपस्यारत ऋषि, तपस्वीका शरीरमा बाणले घोच्दै रगत झिकेर घैँटामा भथ्र्याे । गृत्समद ऋषि पनि त्यहीँ तपस्या गरिरहेका थिए । उनी सदा कुशको अग्रभागबाट निस्किएको दूध घैँटामा जम्मा गर्थे । रावणले यस कुराको चाल पाई त्यो घैँटो चोरी दूध जति आफ्नो घैँटामा भरेकका थिए । रावणबाट वाक्क भएर मन्दोदरीले आत्महत्याको उद्देश्यले त्यही रगत मिसिएको दूध खाइदिइन् । मन्दोदरी त मरिनन् तर त्यसबाट उनमा गर्भ रहन गयो । यस गर्भलाई उनले जमीन मुनि गाडिदिएकी थिइन् । त्यही गर्भ राजा जनकले हलो चलाउँदा फेला पारेका हुन् । आनन्द रामायणका अनुसार मिथिला भूमिमा एक ब्राहृमणले सन्दुक फेला पारी राजा जनकलाई जिम्मा दिएका थिए । त्यसभित्र कन्या भएकीले राजा जनकबाट उनको पालनपोषण भएको हो । सीताको लालनपालन सीता जन्मिएपछि पालनपोषण गर्ने काम राजा जनक र रानी सुनैनाबाट भयो भन्ने त्रेता युगको कथामा उल्लेख छ । सीता सानैदेखि विलक्षण प्रतिभाकी थिईन् । शूरवीरले उचाल्न नसक्ने शिवधनु पूजाकोठाको सरसफाइका बेला सजिलै वर, पर राख्ने गर्थिन् भन्ने जस्ता किम्बदन्तीहरु जोडिएको पाइन्छ । शूरवीर अथवा बलवान पुरुषले समेत उचाल्न नसक्ने धनु कसरी एउटी बालिकाले उचाली ? यो विश्वसनिय पटक्कै छैन । पछि उनको अयोध्याका राजकुमार रामसँग विवाह भयो । पतिसँगै १४ वर्ष बनबास गइन् । रावणले हरण गरी लग्यो । पछि रामले रावणको बध गरेपछि उनलाई अग्नी परिक्षा लिई पुनः अयोध्या ल्याईयो भन्ने जस्ता कुराहरु रामायणमा पाइन्छ । अयोध्या आएपछि रामले गरेको अविश्वासका कारण उनी पुन बनबास जान बाध्य भइन् । बनवासमा वाल्मीकिको आश्रममा पुग्छे । त्यही लभ र कुश दुई पुत्रको जन्म दिन्छे । अन्तमा धर्ती माता सामु उनले आफ्नो सतीत्व र पतिव्रता साँचो भए आश्रय दिन पुकार गर्छिन् । त्यसपछि धर्ती फाट्छ, अनि सीता धर्तीमाताको शरणमा सधैँ सधैँका लागि विलीन हुन्छिन् । नेपालको राष्ट्रिय विभूति भनेर गर्व गर्ने सीताको जीवनकहानी आजसम्म यसै अनुसार पढ्दै आएका छौं ।
प्रतिकृया लेख्नुहोस्: