बाजुरामा लोप हुँदै परम्परागत जाँतो, नयाँ प्रविधिले विस्थापित पुरानो संस्कार

खबरडबली संवाददाता

बाजुरा । बाजुराका गाउँघरमा परम्परागत रूपमा पिठो र चामल पिस्न प्रयोग हुने ढुङ्गाको जाँतो अहिले लोप हुने अवस्थामा पुगेको छ।

पहिलो पुस्ताका घरहरूमा जाँतो अनिवार्य रूपमा रहने गरे पनि अहिलेको नयाँ पुस्तामा भने त्यसको अस्तित्व हराउँदै गएको छ। अब गाउँका कतिपय घरमा खोज्दा पनि जाँतो भेटिँदैन।

पहिल्यैदेखि गाउँबस्तीमा घरायसी उपभोगका लागि जाँतो प्रयोग गरेर पिठो, दाल र चामल पिस्ने चलन थियो। तर अहिले विद्युत् विस्तारसँगै गाउँ–गाउँमा साना मिल र विद्युतीय उपकरण पुगेपछि परम्परागत जाँतो प्रयोगमा आउन छाडेको हो।

पुराना पुस्ताले बनाएका ती जाँतो कतैकतै अझै घरको कुनामा देखिए पनि ती प्रयोगविहीन बनेका छन्।

हिमाली गाउँपालिका–६ का रामबहादुर रावतका अनुसार ढुङ्गाको जाँतोसँगै ढिँकी, कोलजस्ता परम्परागत उपकरण पनि हराउँदै गएका छन्। उनले भने, “पहिले हाम्राबुबाको पालामा घरमा जाँतो कहिल्यै खाली हुँदैनथ्यो। त्यसकै भरमा पिठो, दाल, सेलपुरी हाल्न चामल सबै पिसिन्थ्यो।”

रावतका अनुसार अहिले केही घरमा जाँतो भए पनि प्रयोगमा छैन। उनले भने, “यदि यी परम्परागत उपकरणलाई नयाँ प्रविधिसँग जोड्ने प्रयास गरियो भने यो हाम्रो मौलिक संस्कृतिको सुन्दर प्रतीक बनेर जोगिन सक्छ।”