अण्डामा आत्मनिर्भरको योजना अलपत्र

काठमाडौँ, २५ मंसिर । आगामी एक वर्षभित्र नेपाललाई अन्डामा आत्मनिर्भर बनाउने सरकारी योजना र तयारी अन्ततः कागजमा सीमित देखिएको छ । कुल उत्पादन र देशको जनसङ्ख्याको हिसाब गर्दा नेपालमा प्रतिव्यक्ति प्रतिवर्ष ३३ वटा अण्डा उपलब्ध छ । यसलाई एक वर्षभित्र ४८ वटामा पु¥याई देशलाई अन्डाका क्षेत्रमा आत्मनिर्भर बनाउने सरकारी सोच थियो । पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले आगामी एक वर्षमा अन्डा, दोस्रो वर्षमा मासु र तेस्रो वर्षमा दूध उत्पादनमा आत्मनिर्भर हुने योजना अघि सारे पनि अण्डा उत्पादन कार्यक्रम गतिशील हुन नसक्दा योजना कार्यान्वयनमा शङ्का उत्पन्न भएको हो । मन्त्रालयका सचिव कृष्णचन्द्र पौडेलले एघार महिनाअघि सार्वजनिक गरेको ४० बुँदे प्रतिबद्धतापत्रमा ‘किसानको साथी’ अभियानबाट ७५ जिल्लाका किसानलाई लक्षित वर्गमा समावेश गराई आगामी एक वर्षमा नेपाललाई अण्डामा आत्मानर्भर बनाइने घोषणा गरे । अहिले बजारमा अण्डाको अभाव छैन । यद्यपि भारतको सिमानासँग जोडिएका तराईका २२ जिल्लामा भने भारतीय अन्डाको आयात भइरहेको नेपाल अन्डा उत्पादक सङ्घका अध्यक्ष शिवराम केसीले बताए । उनका अनुसार अहिले बजारमा अन्डाको माग बढेको छ । किसानले उचित मूल्य पाएका छन् । अण्डा व्यापारीले उत्पादक किसानसँग प्रतिक्रेट रु ३४० मा खरिद गर्ने गरेका छन् । प्रतिवटा अण्डाको थोक मूल्य रु ११ र पैसा ३३ मा किसानसँग खरिद गरी व्यापारीले खुद्रा रु १५ मा बिक्री वितरण गरेका छन् । राष्ट्रिय कुखुरा बिक्री व्यवसायी सङ्घका अध्यक्ष जङ्गबहादुर बिसीले भारतसँग सिमाना जोडिएका जिल्लामा अण्डा आयात रोकिने हो भने नेपालमा अन्डाको हाहाकार हुने बताए । उनले सस्तोमा उपभोक्तालाई अन्डा खाना दिन कुखुरापालनमा अनुदान वृद्धि गर्नुपर्छ भने । विकसित मुलुकको दाँजोमा नेपाललाई लक्ष्यमा पु¥याउन हाल भइरहेको अण्डा उत्पादनमा झन्डै ४५ प्रतिशतले वृद्धि गर्नुपर्छ । मन्त्रिपरिषद्को गत साल पुस ९ गतेको निर्णयबाट कृषि विकास मन्त्रालयलाई टुक्राएर पशुपन्छी मन्त्रालय गठन भएको थियो । अण्डा व्यवसायी रामकुमार श्रेष्ठले पशुपन्छीजन्य उत्पादनमा उच्च आर्थिक वृद्धिदर हासिल गर्न राष्ट्रिय पशुपन्छी पालन नीति छ महिनाभित्र तर्जुमा गरी कार्यान्वयन, बिमा ऐन, २०४९ को परिमार्जन, पशुपन्छी व्यवसाय प्रबद्र्धन तथा बजार ऐनका कुरा समेत ओझेलमा परेको बताए । पशुपन्छी पालनका क्षेत्रबाट कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा ११ प्रतिशत र कुल कृषि गार्हस्थ्य उत्पादनमा करिब २६ दशमलव शून्य ८ प्रतिशत योगदान रहेको छ । नेपालमा अण्डा दिने ८३ लाख ५० हजार कुखुराबाट वार्षिक ९० करोड अण्डा उत्पादन हुन्छ । हाल अण्डा उत्पादक सङ्घमा आबद्ध एक हजार छ सय साना ठूला अन्डा उत्पादक किसानबाट ५२ हजार अण्डा उत्पादन भएको तथ्याङ्क छ । नेपालमा व्यावसायिक रुपमा तथा एसियाका अन्य मुलुकमा जस्तै अण्डा उत्पादनमा ख्याति कमाएका कुखुराको जातको १५/२० वर्षदेखि पालन हुँदै आएको छ । उन्नत जातका कुखुरा नेपालको ग्रामीण क्षेत्रमा सफलतापूर्वक पालन गर्न सकिन्छ । नेपालमा पाइने स्थानीय जातका कुखुराको अण्डा उत्पादन वर्षमा करिब ७०/८० वटा मात्र हुन्छ । सोही अवधिमा व्यावसायिक कुखुराले वार्षिक दुई ८० देखि तीन सयसम्म उत्पादन दिन सक्छ । नेपालको ग्रामीण क्षेत्रमा भएका कुखुरालाई व्यावसायिक कुखुरापालन गरी प्रतिस्थापन गर्न सकियो भने हालको उत्पादनमा ४५ प्रतिशतले बढ्न सक्ने जनाइएको छ । रासस