सीमा क्षेत्रको फालोटमा पर्यटकको चाप

पाँचथर । सडक पुगेपछि फालोटको आकर्षक सीमा क्षेत्रमा पर्यटकको चाप बढे पनि नेपालले भने कुनै लाभ लिनसकेको छैन । पाँचथरमा पर्ने नेपाल–भारत सीमावर्ती क्षेत्र फालोटमा पर्यटकको चाप बढ्दै गएको छ । भारतले आफ्नोतर्फ सीमा क्षेत्रमै सवारी सञ्चालन हुनसक्ने सडक निर्माण गरेको छ भने नेपालले विभिन्न क्षेत्रबाट सीमासम्म सडक पु¥याएको छ । सडकको पहुँचका कारण फालोट क्षेत्रमा दैनिक सयौँ पर्यटक पुग्न थालेका छन । पर्यटकको उल्लेख्य चाप भए पनि आम्दानी लिनसक्ने कुनै संरचना नहुँदा नेपालले कुनै फाइदा लिन सकेको छैन । यसको सोझो फाइदा भारतीय पक्षले उठाइरहेको छ ।

नेपाल–भारत सीमावर्ती क्षेत्रमा फालोट, चारराते, भैँसे, गोर्खेपानी, तीन सिमाना, तोरीफूले, चिवाभञ्ज्याङलगायत महत्वपूर्ण पर्यटकीय क्षेत्र रहेका छन् । फालेलुङ–४ का श्याम थाम्सुहाङका अनुसार यहाँ दैनिक सयौँ आन्तरिक पर्यटक सीमा क्षेत्रमा पुग्छन् । भारतका विभिन्न स्थानका पर्यटकसहित भुटान र बङ्गलादेशका पर्यटकसमेत सीमा क्षेत्रमा आउँछन् । दुई हजार ५०० मिटरदेखि तीन हजार ६०० मिटरको उचाइमा रहेको फालोट क्षेत्र मनोरञ्जनका दृष्टिले निकै आकर्षक रहेकाले पर्यटकको उल्लेख्य उपस्थिति हुन थालेको हो ।

“नेपालतर्फ बाटो व्यवस्थित नहुँदासमेत पर्यटक आइरहेका छन्, पूर्वाधार नहुँदा नेपालले कुनै फाइदा लिन सकेको छैन”, थाम्सुहाङले भने,“पर्यटकबाट नेपालले ठूलो लाभ लिनसक्ने सम्भावना छ ।” हिमाल हेर्ने र रमाइलो गर्ने ठाउँ नेपालमा रहेपनि भारतर्फबाट सहज सडक पहुँच हुनाले उतै बढी पर्यटक हुने र भारतले नै राजश्व सङ्कलन गर्ने अवस्था रहेको थाम्सुहाङको भनाइ छ । फालेलुङ–४ का अमृतबहादुर राईका अनुसार नेपाली तथा नेपाल हुँदै यात्रा गर्ने विदेशी पर्यटकलाई पैदलयात्रा गरेर भारततर्फ जान कुनै बन्देज छैन ।

यद्यपि नेपाल तर्फबाटसमेत फाइदा लिनका लागि गोठबास निर्माणको प्रयास शुरुआत भएको छ । चारराते, गोर्खेपानी, तीन सिमानालगायत क्षेत्रमा गोठस्टे निर्माण गर्ने र पर्यटकलाई आधारभूत सेवा दिई लाभ लिने उद्देश्यसहित तीनै तहका सरकारको लगानीमा गोठबास निर्माण थालिएको कञ्चनजङ्घा फालेलुङ पर्यापर्यटन विकास केन्द्रका सचिवसमेत रहनुभएका नेपालले बताए ।

नेपालतर्फ सशस्त्र प्रहरीका चार बोर्डर आउट पोष्ट (बीओपी) स्थापना भएसँगै भौतिक पूर्वाधार निर्माण अव सरकारको प्राथमिकतामा पर्ने अपेक्षा गरिएको वडाध्यक्ष सावदेनको भनाइ छ । “पर्यटन प्रवद्र्धनका लागि सीमा क्षेत्र महत्वपूर्ण रहेपनि सुरक्षाको प्रत्याभूति नहुँदा प्रशस्तै पर्यटक आउन सकेका थिएनन्”, सावदेनले भने “भारततर्फ भन्दा नेपालतर्फ आकर्षक स्थान रहेकाले नेपालतर्फ पर्यटकको चाप झनै बढ्ने अपेक्षा गरेका छौँ ।”

स्थानीय जनप्रतिनिधिले तीन सिमाना, गोर्खेपानी र चारराते क्षेत्रलाई नाकाको रुपमा विकास गर्ने लक्ष्य लिएर सडक निर्माणमा लगानी जुटाएका थिए । भारततर्फ सिंहलिला राष्ट्रिय संरक्षण क्षेत्र रहेकाले सीमा क्षेत्रलाई नाकाको रुपमा विकास गर्न कठिन भएको वडाध्यक्ष सावदेनको भनाइ छ । सडक बनेपछि सामान आयातनिर्यात भने सहज भएको उनले बताए ।

फालोटमा स्थापना भएको बीओपी उद्घाटन गर्न पुग्नुभएका भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री वसन्तकुमार नेम्वाङले नेपालले आम्दानी गर्नसक्ने गरी संरचना निर्माण हुने बताए । यसका लागि सङ्घीय सरकारले केचना–कञ्चनजङ्घा सडक निर्माणको अवधारणा अघि सारेको छ । सीमा क्षेत्रबाट दुई लेनको सडक निर्माणका लागि झापाको केचनकवलबाट सर्वेको काम शुरु भएको छ । फालोटमा पर्यटक पु¥याउन फिदिम–फालोट सडक, जोरपोखरी–मेमेङ फालोट र हेंवा कोरिडोर निर्माण थालिएको मन्त्री नेम्वाङको भनाइ छ । केही वर्षमै कालोपत्र बाटो पु¥याउने र भारतलाई पर्यटन विकासमा उछिन्ने लक्ष्य लिइएको उनले बताए ।