तब नाथे भारतले के ख्यास्छ हाम्रो –राजन मुकारुङ

सिर्जनशील अराजकताका अभियन्ता तथा मदन पुस्कार विजेता, आख्यानकार तथा कवि राजन मुकारुङ यति बेला बेलायत भ्रमणमा छन् । बेलायत भ्रमणको अनुभूतिमा केन्द्रीत रहेर खबरडबलीले गरेको फेसबुक सम्वाद यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।  खबरडबलीः नमस्ते राजन मुकारुङः हाउ नमस्ते खबरडबलीः कहिले हो फर्कने ?   राजन मुकारुङः मंसिरमा हो । चुलोमा आगो बल्दैछ कि नाई ? खबरडबलीः चिउरा र दही पो खाइदैछ हो यता त । राजन मुकारुङः ए, ए, गाह्रो छ हगि ? खबरडबलीः गाह्रै भन्नु प¥यो । अनि कस्तो हुँदैछ बेलायत बसाइँ ? राजन मुकारुङः यता ठिकै छ । उपलब्धीमूलक नै छ । यहाँको पब्लिकेसन हाउससँग कुरो अघि बढेको छ । खबरडबलीः ए, अनि कस्तो रहेछ त त्यताको साहित्यिक माहोल ? राजन मुकारुङः राम्रै छ । व्यक्त जीवनमा पनि केही गर्न खोजिरहेका छन्  यताका स्रष्टाहरुले । खबरडबलीः त्यहाँ बस्ने नेपाली स्रष्टाहरुले कस्तो खालको साहित्य रचना गर्दा रहेछन् नि ? राजन मुकारुङः गोर्खाली पहिचानमा सबैको लेखन छ । नेपालमा चलिरहेको पहिचानको पक्षमा पनि लेखेको पाएँ । पहिचानको लेखन नै बलियो छ यता । खबरडबलीः तपाईं एकजना सिमान्तकृत समुदायको लागि साहित्य लेख्ने मान्छे, देश विदेश घुमेर साहित्यबारेमा चर्चा परिचर्चा, बहस गरिरहनु भएको छ । कस्तो महसुस भइरहेको छ ? राजन मुकारुङः जहाँ गएको छु, उही मुद्दा उठाउनेहरुलाई भेटिरहेको छु । त्यही भएर पनि विदेशमा बोलाएका हुन् भन्ने बुझेको छु । जे होस्, सबैले सिमान्तकृतहरुको मुद्दा र लडाइँंलाई बलियो साथ दिएका छन् । सम्मान गरेका छन् । यसले अरु ऊर्जा थपिएको छ । खबरडबलीः बेलायतमा बस्ने सर्जकहरुले उठाएको पहिचानको मुद्दा र यता नेपालमा बसेर उठाउने पहिचानको मुद्दा बीच के फरक पाउनु भयो ? राजन मुकारुङः बेलायतका मान्छेहरु पनि नेपालमा भोगी, चेती नै आएका हुन् । उनीहरुले झन नेपालमा जहिल्यै दोस्रो दर्जाको नागरिकको मनोविज्ञान भोग्नु प¥यो । एउटा सामान्य कर्मचारीले पनि फँसाएका छन् उनीहरुलाई । लडाइँमा तात्विक भिन्नता छैन । तर हामी नेपालमा अभावहरुका बीच लडाइँ गरिरहेका छौं । यहाँ त्यो अभाव छैन । खबरडबलीः तपाईंको बेलायत भ्रमणको अनुभवले नेपाली साहित्य विश्व साहित्यको कुन स्थानमा पाउनु भयो ? राजन मुकारुङः नेपाली साहित्यको आफ्नै मौलिकता छ । त्यो विश्व साहित्यले अनुमान पनि गर्न सकेको छैन । हामीसँग अद्भूत मानवीय समवेदना छ । हामी मान्छेलाई विश्वास गर्छौ । तर अहिलेको विश्व साहित्य मेसिनमा विश्वास गर्दछन् । हामी मुक्ति आन्दोलनमा छौं । उनीहरु त्योबाट टाढा भइसकेका छन् । अहिले बेलायतमा बसेर साहित्यमा लागिरहेका साथीहरुले त्यही कुरालाई अगाडि लैजाने प्रयास गरिरहनु भएको छ । सामाजिक न्यायको दृष्टिबाट लेखिएको साहित्यलाई अनुवादका माध्ययमबाट विश्व साहित्यमा प्रवेश गराउने संकल्पसाथ काम गरिरहनुभएको छ । यसले हाम्रो साहित्यलाई उँचो बनाउँदै छ । खबरडबलीः त्यहाँका साहित्यकारहरु मेसिनलाई विश्वास गर्ने दुनियाँमा बसेर नेपाली पहिचान र मौलिकताको कुरा गर्दा अलि नसुहाउने भएन र ? के त्यस्तो आन्दोलनले सार्थक परिणाम ल्याउने अपेक्षा गर्न सकिन्छ ? राजन मुकारुङः नेपालको पहिचानको आन्दोलनलाई यसले भरथेग गरेको छ । पर्खालमा एउटा ढुङ्गा मान्न सकिन्छ । हामी जसरी फुल टाइम सोंच्छौं, त्यो अवस्था यहाँ सम्भव छैन । तर जति गरिरहेका छन् त्यो सम्मान गर्नैपर्ने हुन्छ । आन्दोलनलाई स्पष्ट दिशामा लाने काम त हाम्रो हो नि । खबरडबलीः विदेशी भूमिमा बसेर आफ्नो पहिचानको लागि लेखिरहुनुभएका सम्पूर्ण सर्जकहरुमा खबरडबली टिम पनि हार्दिक आभार प्रकट गर्दछ । अन्तमा यता नेपालीहरु त नाकाबन्दीका कारण कष्टकर जीवन बिताइरहेका छन् । यसबारे तपाईं के भन्नु हुन्छ ? राजन मुकारुङः मधेसी जनताको न्यायिक आवाजलाई सम्बोधन गरेर छिटो समस्या सुल्झाउने काम सरकारको हो । यही प्रसंगमा यति चाहिँ थप्छुः अल्लोले बन्ने खाडीको कपडालाई औद्योगिक बनाउने कहिले होला ? नेपाली कागजलाई अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पु¥याउने कहिले होला ? तीनपानेलाई उच्च मान्यता दिएर बिदेशी ब्राण्डका ’रक्सी’लाई कहिले निरुत्साहित गर्ने कहिले होला ? प्रश्नहरू थप्दै जाम् त ! उत्तरहरू हुर्हुर्ती आइहाल्छन् । तब नाथे भारतले के ख्यास्छ हाम्रो । खबरडबलीः ब्यस्तताको बामजुद समय दिनु भयो, धन्यवाद । राजन मुकारुङः हैट । केको धन्यवाद हाउ, कुरो त गर्ने प¥यो नि । संवाद नहुँदा त सक्की जान्छ नि । खबरडबलीः हा हा हा हो नि । लौ त बाँकी बसाइँ सुखद् रहोस्, शुभकामना  । राजन मुकारुङः धन्यवाद