परमाणु बम बनाउन कसले दिन्छ उत्तर कोरियालाई पैसा ?

काठमाडौं, ९ वैशाख । १९५० को दशकमा उत्तर कोरिया एसियाको सबैभन्दा धेरै उद्योगहरु भएको देशमध्ये एक थियो । तर, आज उसको अर्थव्यवस्था पहिलेको जस्तो छैन । अहिले अमेरिका र अन्य देशसँग उत्तर कोरियाबीचको सम्बन्ध राम्रो छैन । यसको कारण परमाणु कार्यक्रम र लामो दूरिको मिसाइल विकास नै हो । उत्तर कोरियाले आफ्नो राष्ट्रपति किम इल सुङको १०५ औं जन्म जयन्तीको अवसरमा १५ अप्रिलमा राजधानी प्योङयाङमा आयोजित परेडमा आफ्नो सैन्य क्षमता प्रदर्शन ग¥यो । परेडमा नयाँ इन्टरकन्टिनेन्टल ब्यालेस्टिक मिसाइल र पनडुब्बी पनि प्रदर्शन गरिएको थियो । अमेरिका र दक्षिण कोरियाका अनुसार यसको अघिल्लो दिन उत्तर कोरियाले एक मिसाइल परिक्षण गरेको थियो, जुन फेल भयो । उत्तर कोरिया पछिल्लो पाँच वर्षदेखि परमाणु परीक्षण र मिसाइल परीक्षण गरिरहेको छ । मिसाइल क्षमता उत्तर कोरियासँग अलग अलग क्षमताको हजार भन्दा धेरै मिसाइल रहेको अनुमान गरिन्छ । यसमा यस्ता मिसाइल पनि छ, जसबाट अमेरिकासम्म निशाना लगाउन सकिन्छ । विश्वका केही देशले मात्र यति विकसित र महँगो टेकनिक विकास गर्न सकेका छन् । मिसाइल कार्यक्रममा कति र कहाँबाट पैसा खर्च गर्छ उत्तर कोरियाले ? यसका लागि विदेशी मुद्रा आवश्यक पर्छ । उत्तर कोरियाले थुप्रै विदेशी टेक्निक भित्र्याएको छ । यसमध्ये केही सेनाको आवश्यकताका लागि भएको बताइन्छ । उत्तर कोरियाको अर्थतन्त्र त्यहाँको केन्द्र सरकारको नियन्त्रणमा छ । अर्थव्यवस्थाको आकार अमेरिकी अनुसन्धान विभागका सिआईएका वेवसाइटमा अनुमान लगाइएका छ कि उत्तर कोरियाको अर्थव्यवस्था करिव ४० अरब डलरको छ । यो यति बढी अर्थव्यवस्था हो जति होन्डुरसको छ । उत्तर कोरियाको कुल निर्यात करिब पौने चार अर्ब अमेरिकी डलको छ । कोरियाले निर्याता गर्ने बस्तुमा खनिज, धातुबाट बनेको सामान, युद्धका सामान, कपडा, कृषि उत्पादन र माछा हुन् । तर सवाल उठ्छ कि ल्याटिन अमेरिकाको गरिव देशको अर्थव्यवस्था वाला एक देश परमाणु कार्यक्रमको खर्च कसरी उठाउन सक्छ ? उत्तर कोरियाको प्रतिव्यक्ति क्रयशक्ति करिव १८ सय अमेरिकी डलर छ , जुन रुवान्डा र हैटी जस्ता देशको बराबर हो । यस मामिलामा ऊ दुनियाँको २३० देशको सूचीमा २०८ नम्बर पर्छ । भोकमरी पछि सुध्रियो अवस्था उत्तर कोरियामा सन् १९९० को दशकमा ठूलो भोकमरी आएको थियो। यसबाट निस्कन त्यहाँको अर्थव्यवस्थालाई निकै समय लाग्यो। सन् २००९ सम्म उत्तर कोरियाको लागि कठिन समय थियो । यो समयसम्म उसलाई अन्तराष्ट्रिय समुदायबाट भरपुर खाद्य सहयोग आएको थिएन। अहिले उसको घरेलु कृषि उत्पादनमा सुधार आएको बताइन्छ। अब प्रश्न यो हो कि उत्तर कोरियाको उत्पादनको ग्राहक को हुन ? चीन उत्तर कोरियाको मुख्य राजनीतिक सहयोगी हो । चीनले उत्तर कोरियाको कुल उत्पादनको ५४ प्रतिशत किन्ने गरेको छ। त्यस्तै दोस्रो स्थानमा अल्जेरिया छ, जसले उत्तर कोरियाको ३० प्रतिशत सामान किन्छ । यसको साथै उत्तर कोरियाको निर्यातको १६ प्रतिशत हिस्सा दक्षिण कोरियालाई जान्छ। उत्तर कोरियाको छिमेकी देश दक्षिण कोरियासंगको टकराव निकै पुरानो हो। दोस्रो विश्वयुद्ध पश्चात विश्वका कुनै दुई छिमेकी देशबीच यस्तो टकराव अन्त देखिएको छैन। यस‍ो हुँदा हुँदै पनि दुवै देशले आफ्नो आर्थिक हितलाई प्राथमिकतामा राखेका छन्। दक्षिण कोरियाको लगानी उत्तर कोरियाको विदेशी मुद्राको महत्वपूर्ण स्रोतमध्येको एक हो। दक्षिण कोरियाको सबैभन्दा महत्वपूर्व लगानी केसांग इन्डस्ट्रियल कम्प्लेक्समा भएको थियो। तर अहिले यसको भविष्य अध्यारोमा परेको छ। बुधबार दक्षिण कोरियाली सरकारले उत्तर कोरियाले गरेको मिसाइल परीक्षण पश्चात दुवै देशबीच बढेको तनाव मध्यनजर गर्दै यसमा आफ्नो सहभागिता स्थगित गरेको बताएको छ। दक्षिण कोरिया चाहँदैन कि यो इन्डस्ट्रियल कम्प्लेक्सबाट उत्पादिन संसाधन उत्तर कोरियाको सैन्य परियोजनामा खर्च होस्। यसको साथै केही देशहरुले उत्तर कोरियामाथी लगाएको आर्थिक प्रतिबन्धको कारण पनि उसको अर्थव्यवस्था कमजोर हुनेछ। सबैभन्दा ताजा प्रतिबन्ध जापानले लगाएको छ। नेता किम जोङ उन जबसम्म आफ्नो नागरिकबाट त्यागको आशा गर्छन्, तबसम्म उत्तर कोरियाले आफ्नो सैन्य क्षमता विस्तार गर्न खर्च जुटाउन सक्ने अनुमान लगाउन सकिन्छ।