‘प्रचण्डपथ’मा काेलम्बियाकाे फार्क विद्रोही

काठमाडौं, १५ असोज । तत्कालिन नेकपा (माओवादी)ले नेपालमा दश वर्ष सशस्त्र युद्ध गरी हतियार बिसायो । सशस्त्र जनयुद्धको कमाण्डर रहेका थिए, पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ । तिनै प्रचण्ड अहिले नेपालको प्रधानमन्त्री छन् । उनी प्रधानमन्त्री भएको पहिलो पटक होइन, दोस्र्रो पटक प्रधानमन्त्री बन्न पुगेका हुन् । छोटो समयमा युद्ध गरेर शान्ति प्रक्रियामार्फत सत्तामा पुग्ने विद्रोही कमाण्डरको नाम लिनुपर्दा सायद प्रचण्डकै नाम आउँछ । संसदीय सात राजनीतिक दलहरुसँग १२ बुँदे समझदारी गर्दै एक ठाउँमा उभिएर नेपालमा लामो समयदेखि जरा गाडेर बसेको राजतन्त्र उखेलिदियो । दश वर्षे सशस्त्र जनयुद्ध, १२ बुँदे समझदारी, १९ दिने जनआन्दोलन हुँदै माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आयो । सरकारको तर्फबाट तत्कालिन कांग्रेस सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालासँग मंसिर ७ मा बालुवाटारमा शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्न आइपुग्दा जनयुद्धका कमाण्डर प्रचण्ड र अर्का नेता डा.बाबुराम भट्टराई एउटै पहिरनमा देखापरेका थिए । आफूलाई पृथक देखाउन ती नेताहरु मात्र होइन, कार्यकर्तासम्मले एउटै ड्रेस लगाए । माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आएको पनि दश वर्ष पुगेको छ । दश वर्षको अवधिमा मुलुकमै दुईपटक संविधानसभाको निर्वाचन गरियो । संविधानसभाको निर्वाचनसँगै ‘संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल’ घोषणा मात्र गरिएन, गत वर्ष असोज ३ गते दोस्रो संविधानसभाबाट संविधान जारी गरियो । दश वर्षमा माओवादी नेतृत्वमा तीन पटक सरकार गठन भइसकेको छ भने अन्य दलको नेतृत्वमा धेरै पटक माओवादी सरकारमा गइसकेको छ । दश वर्षे जनयुद्ध हुँदै शान्ति प्रक्रिया हुँदै विद्रोही नेताहरु सत्तामा रमाइरहँदा कोलम्बियाको बामपन्थी विद्रोही रिभोलुसनरी आम्र्ड फोर्स अफ कोलम्बिया (फार्क) समूह ५२ वर्ष लामो युद्ध छाडेर नेपालकै माओवादीको बाटोमा अघि बढेको छ । जसरी शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्दा खैरो पहिरनमा माओवादी नेताहरु बालुवाटारमा झुल्किएका थिए, त्यसैगरी फार्क विद्रोहीका कमाण्डर पनि कोलम्बियाको राजधानीमा शान्ति सम्झौता गर्न आइपुग्दा सेतो पहिरनमा देखापरे । त्यहाँ विद्रोही कमाण्डर मात्र होइन, कोलम्बिया सरकार प्रमुख तथा अन्य दलका नेतादेखि राष्ट्रसंघका महासचिव बान की मुन र उपस्थित सबैले सेतो पहिरन लगाएका थिए । ‘हतियार भन्दा कलम बलियो’ भन्ने प्रतिकात्मक रुपमा गोलीको खोकाबाट बनाइएको कलमले दुर्व तर्फबाट शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर गरिएको थियो । नेपालमा दश वर्षे जनयुद्ध गरेर गल्तिै नगरिएको भनेर नेताहरुले भनि सकेका त छैनन् तर केही गल्तिहरु पनि भए होलान् भनेर स्वीकारोक्ति भने तत्कालिन जनयुद्धका कमाण्डर प्रचण्ड आफैले गर्न थालेका छन् । फार्क विद्रोही नेता तिमोलिओन जिमेनेज उर्फ तिमोसेन्कोले भने पहिलो पटक टेलिभिजनमा गरेको सम्बोधनमै लामो समयको युद्ध गरेर गल्ती गरेको स्वीकार गरे । आफ्नो पार्टीको कारण मानिसले भोग्नुपरेको पीडा र क्षतिप्रति माफी मागे । कोलम्बियामा फार्क विद्रोही समूहले युद्ध थालेपछि २ लाख २० हजार भन्दा बढी मारिए भने लाखौं विस्थापित भएका थिए । चार वर्ष लामो वार्तापछि गत मंगलबार शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर भएसँगै कोलम्बियामा ५२ वर्ष लामो संघर्षको अन्त्य भएको छ भने राजनीतिक पार्टीको मान्यता सम्झौताअनुसार फार्कले राजनीतिक पार्टीका रूपमा पुनः गतिविधि सञ्चालन गर्नेछ । शान्ति सम्झाैताका केही झलकः